?چند سالی هست که پزشکان پیش از انجام عمل، از برائت نامه یا رضایت نامه استفاده می‌کنند برای انجام یک جراحی دندان به یکی از دندان پزشکی‌ها‌ی سطح شهر مراجعه می‌کنیم؛ بعد از تشخیص پزشک برگه‌ای که روی آن نوشته شده رضایت نامه یا برائت نامه جراحی‌ها‌ی فک و دندان، توسط منشی دکتر روی میز قرار می‌گیرد!
?در بندهای این رضایت نامه نوشته شده که در صورت باقی ماندن انتهای ریشه که در آوردن آن مشکل بیشتری برای بیمار ایجاد کند یا در صورت درد، تورم، خونریزی، عفونت احتمالی، محدودیت در باز نشدن دهان برای مدتی، بی‌حسی لب به علت نزدیکی به عصب دندان تحتانی یا . . . پزشک هیچ گونه مسئولیتی بر عهده نخواهد گرفت!
?خواندن این رضایت نامه در ابتدا هجمه‌ای از ترس و اضطراب را به بیمار وارد می‌کند . در صورتی که این رضایت نامه توسط بیمار امضا نشود و اثر انگشت بیمار در آن ثبت نشود، پزشک هیچ گونه عمل جراحی انجام نمی دهد .
?مصلحی ، دبیر شورای عالی نظام پزشکی در این باره می‌گوید: برائت نامه یا رضایت نامه که توسط مراکز درمانی یا پزشک گرفته می‌شود به این معنی نیست که اگر اتفاقی برای بیمار رخ داد پزشک مربوطه از قصور خود مبرا شود و نهاد‌ها‌ی انتظامی رسیدگی خودشان را نسبت به این موضوع انجام ندهند!
?رضایت نامه و یا برائت نامه باید صرفا به این جهت ارائه شود که بیمار از کلیه اتفاقاتی که ممکن است بعد از عمل حادث شود و عواقبی که ممکن است پس از عمل ناچاراً اتفاق بیفتد مطلع باشد!
⏺بهمن کشاورز : در جواب این سوال که در چه مواردی پزشک مقصر شناخته می‌شود و آیا پزشک با داشتن رضایت‌نامه یا برائت نامه از کلیه حقوق مربوط به بیماران مبرا می‌شود در قانون مجازات اسلامی ۲ حکم می‌توان یافت؛
?اول حالتی است که پزشک وظیفه خاصی را که برعهده اوست و کاری را که باید انجام دهد و قانونا چنین تکلیفی دارد، ترک کند و به سبب این ترک وظیفه جرمی و جنایتی واقع شود! در این حالت در صورتی که ثابت شود که پزشک توانایی این کار را داشته و انجام نداده مسئول خواهد بود و حتی بر حسب مورد ممکن است آنچه به او مرتفع می‌شود عمدی، شبه عمدی و یا خطای محض تلقی شود!
?البته تحقق عملی چنین حالتی بسیار نادر است و شخصاً به یاد نمی آورم که چنین موردی را دیده یا شنیده و یا خوانده باشم. البته قانون خاصی هم در مورد کسانی که تقاضای کمک می‌کنند و محتاج کمک هستند، داریم که در این مورد به طور کلی، نه فقط برای پزشک بلکه برای هر کسی که در چنین موضعی قرار گیرد که از او کمکی ساخته شود و بتواند کمک کند و اما انجام ندهد، مجازات برقرار شده است.
?دومین مطلب مربوط به انجام وظیفه پزشک است که در موادی از قانون مجازات اسلامی مربوط به موردی است که پزشک اقدام به انجام کاری که بر عهده اوست می‌کند و بعد احیاناً آثار منفی ظاهر می‌شود؛
? ماده ۴۹۵ قانون مجازات اسلامی می‌گوید« هرگاه پزشک در معالجاتی که انجام می‌دهد موجب تلف یا صدمه بدنی گردد، ضامن دیه است؛ مگر آن که عمل او مطابق مقررات پزشکی و موازین فنی باشد یا اینکه قبل از معالجه برائت گرفته باشد و مرتکب تقصیری هم نشده باشد. چنانچه اخذ برائت از مریض به دلیل مجنون بودن او معتبر نباشد و یا تحصیل برائت از او به دلیل بیهوشی و مانند آن ممکن نگردد، برائت از ولی مریض تحصیل می‌شود که منظور از ولی، پدر و جد پدری و یا در غیاب آنها مقام ولایت فقیه است که می‌تواند این حق و این اجازه را به رئیس قوه قضایی محول کند که او چنین اجازه‌ای را صادر کند»
?در هر حال ملاحظه می‌شود در ماده‌ای که ذکر شد در صورتی که پزشک برائت گرفته باشد و رعایت مقررات پزشکی و موازین فنی را کرده باشد مشکلی برای او نخواهد بود .
?اگر احیاناً برای بیمار اشکالی پدید آید و صدمه بدنی به او وارد شود، اگر برائت هم گرفته باشد، مطلب همین گونه خواهد بود. البته اگر پزشک به هر حال مرتکب تقصیر شود مطمئناً مظنون خواهد شد.
?در ماده‌ای که قرائت کردم مشخصا گفته شده «اگر پزشک مرتکب تقصیری هم نشده باشد» یعنی اگر مرتکب تقصیر بشود برائت گرفتن مشکلی را حل نمی‌کند. در عمل نیز حتما بسیار دیده اید که در موارد عدیده نظام پزشکی و دادسرای امور پزشکی به قضایایی که بیمارانی مدعی تقصیر هستند، رسیدگی کرده و اگر تقصیر را احراز کند طبیعتا پزشک مسئول خواهد بود!
?اما اگر پزشک مرتکب تقصیر نشده باشد و مقررات پزشکی و موازین فنی را هم در حدی که معمول است و متداول رعایت کرده باشد، مسئولیتی متوجه او نیست، همینطور در زمانی که برائت گرفته باشد و مرتکب تقصیر هم نشده باشد
مصاحبه از: روزنامه آفتاب یزد- ۲۴ آذر ۹۷
