مجازات مزاحمت تلفنی و پیامکی

مقدمه: امروزه با پیشرفت تکنولوژی فناوری اطلاعات امکان تماس و ایجاد ارتباط از طریق وسائل مخابراتی تسهیل گردیده و بویژه با استفاده از شبکه های پیام رسان سریع و رایگان اقبال عمومی از این پدیده گسترش یافته است. لیکن در کنار این امتیازات، ایجاد مزاحمت بخصوص در فرض برخی کینه ورزی های شخصی مانند دوران پس از طلاق مشاهده می شود، که البته با اتکاء به امکانات نوین مخابراتی شناسایی عواملی که با بهره گیری از این وسائل اقدام به ایجاد مزاحمت برای سایر شهروندان می کنند، سهل و آسان گردیده است. اینک در این نوشتار به شیوه مهار این دسته از جرائم و چگونگی برخورد با آنها پرداخته می شود.
شروع به رسیدگی
مزاحمت تلفنی و پیامکی یکی از جرائمی است كه علاوه بر امكان پیگیری از سوی شركت مخابرات، در قالب شكایت كیفری از طریق دادسرا نیز قابل پیگیری است. از جمله دلایل اثبات اتهام مزاحمت تلفنی، بدوا اقرار متهم و در سایر موارد قرائن و عباراتی از جمله شماره‌های متعلقه، متن پیامک‌های ارسالی منتسب به متهم و نیز استماع تهدید مشتکی‌عنه از سوی شهودی است که در زمان مکالمه صدای وی را که حاوی مزاحمت است، شنیده باشند.
هم چنین چنانچه ارتکاب آن با توهین نیز صورت گرفته باشد، شاكی می‌تواند تقاضای “اعاده حیثیت” را هم مطرح كند. ممكن است طرف مقابل نامشخص باشد، که در اینصورت در متن شکواییه در ستون مربوط به متشاكی عبارت “نامشخص” نوشته می‌شود.
جهت شروع به شکایت باید با مراجعه به دادسرای محل وقوع جرم و همراه داشتن نامه‌ای از مخابرات با عنوان کیفری فوق الاشاره اقدام به طرح شکایت نمود. متعاقباً با ارجاع شكایت به یكی از شعبه‌های دادیاری یا بازپرسی، با دستوری که توسط دادیار یا بازپرس خطاب به نیروی انتظامی صادر می شود، از مخابرات در خصوص شماره تلفن اعلام شده استعلام و تقاضای پرینت مكالمات تلفنی می‌شود. هم چنین ممكن است این استعلام مستقیماً از سوی دادسرای عمومی خطاب به مخابرات ارسال شود، اما مهم ترین مسئله در این مرحله شناسایی متشاكی است.
مکاتبات اشاره شده به بخش حقوقی شركت مخابرات ارسال و در این بخش ردیابی مربوط به خط و گوشی تلفن ثابت انجام می شود. هم چنین مخابرات قادر است گوشی تلفن همراهی كه از آن تماس گرفته شده را رهگیری كند تا این مساله مشخص شود كه آخرین بار چه زمانی و چگونه از آن استفاده شده و چه سیم كارتی در آن فعال بوده است. در پی مشخص شدن شماره تماس، از سوی دادسرا جهت نشانی و صاحب خط تلفن اخطاریه ارسال می‌شود و دادسرا وی را احضار و از ایشان تحقیق می‌كند. اگر فردی در مرحله اول در دادسرا یا كلانتری حاضر نشود، برای بار دوم اخطاریه ارسال می‌شود و در نهایت با عدم حضور وی، برای بار سوم در صورتی كه دادستانی دلایل جرم را قوی تشخیص دهد، حكم جلب صادر می‌کند.
مجازات مزاحمت تلفنی و پیامکی
بر اساس ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی، قانونگذار مزاحمت با تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر را جرم تلقی كرده و برای آن مجازات تعیین كرده است.
طبق ماده فوق در بخش تعزیرات قانون مذکور “هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت کند، بنا به رأی مراجع قضایی علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب، به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد.”
بدیهی است اولاً: به دليل اينكه اين جرم از جرايم عمومي است، در صورت گذشت شاكي تعقيب كيفري و اجراي مجازات متوقف نخواهد شد که مؤید آن ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامي است که اين جرم را در عداد جرايم قابل گذشت احصا نكرده است. ثانیاً: برای تحقق این جرم، رفتار فیزیكی خارجی مرتكب در ایجاد ارتباط لزوماً باید به صورت رفتار غیر متعارف باشدو انجام آن باعث ناراحتی و سلب آسایش شنونده یا گیرنده پیام شود. بنابراین ترك فعل نمی‌تواند تشكیل دهنده عنصر مادی این جرم باشد. یعنی هر كس با علم و اطلاع از قصد دیگری مبنی بر ایجاد مزاحمت تلفنی برای شخص ثالث، اقدامی در جلوگیری از این كار به عمل نیاورد، ترك فعل او باعث تحقق عنصر مادی نمی‌شود. ثالثاً: هرگاه ایجاد مزاحمت تلفنی همراه با جرایم دیگری مانند تهدید به قتل و اخاذی باشد، عمل مرتكب واجد عناوین متعدد ایجاد مزاحمت تلفنی موضوع ماده فوق و همچنین مشمول حكم ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی خواهد بود. رابعاً: امروزه با مراجعه به اینترنت و نماس با سامانه های تلفنی مخابرات، به سهولت می توان به شماره تلفن فرد مزاحم دست یافت.
سایر راههای مقابله با مزاحمت تلفنی
از نظر مقررات جاری صاحب امتیاز هر خط تلفن، مسئول سوء استفاده های احتمالی از تلفن است و فقدان آگاهی از بهره برداری افراد دیگر از خط تلفن برای ایجاد مزاحمت، مسئولیت وی را منتفی نمی کند. بنابراین توصیه جدّی به دارندگان تلفن ثابت، این است که به افراد ناآشنا و غیر معتمد اجازه بهره برداری از تلفن خود را ندهند و علاوه بر این به اعضای خانواده و به ویژه کودکان و نوجوانان، شیوه استفاده درست از این امکان ارتباطی را آموزش دهند.
البته در شرایط فعلی باید یادآور شد که مزاحمت‌ها، به مشکلاتی که برای خانواده‌ها ایجاد می‌کنند محدود نمی‌شود، بلکه آتش نشانی، مؤسسات تاکسی تلفنی، غذاخوری‌هایی که مشترکان تلفنی دارند، پلیس۱۱۰ و خدمات ۱۱۸ و غیره را نیز از این دسته مشکلات ناراضی هستند. از این رو در مقررات جاری برای افرادی که مزاحمت تلفنی برای مشترکان دیگر ایجاد می کنند، مواردی به شرح ذیل پیش بینی شده است.
بر اساس ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۴قانون تأسیس شركت مخابرات ایران مصوب ۱۳۶۶ “هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد، یا به عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را مختل کند، برای بار اول پس ازکشف، ارتباط تلفنی او به مدت یک هفته همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه های مربوط خواهد بود. برای بار دوم پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم سپردن تعهد از سوی مشترک یا قائم مقام قانونی وی و پرداخت هزینه های مربوط خواهد بود و برای بار سوم، شرکت، ارتباط تلفنی وی را به طور دایم قطع و اقدام به جمع آوری منصوبات تلفن نموده و در صورت داشتن ودیعه، آن را پس از تسویه حساب مسترد خواهد کرد.”
نحوه حفاظت از تلفن های همگانی
تلفن های همگانی که برای سهولت برقراری ارتباطات تلفنی در معابر و اماکن عمومی نصب می شوند، بخشی از شبکه تلفن ثابت به شمار می روند. هر چند این تلفن ها با نظارت شرکت مخابرات ، نصب و بطور مستمر کنترل و در صورت نیاز، تعمیر یا ترمیم می شوند، اما نگهداری مناسب از آنها نیازمند مشارکت همه شهروندان است.
در مورد تلفن های همگانی، توجه به نکات زیر ضروری است:
اولاً: از آنجاییکه کیوسک و دستگاه تلفن عمومی، یک سرمایه اجتماعی و متعلق به عموم مردم است، لذا استفاده کنندگان می توانند در صورت مشاهده کیوسکی که دستگاه آن فاقد ارائه سرویس می باشد با شماره ۲۰۹۰ تماس حاصل نمایند و ضمن اعلام آدرس دقیق، مخابرات را در ارائه خدمات رسانی بهتر یاری کنند.
ثانیاً: نصب هر گونه پوستر یا اطلاعیه بر روی کیوسک و تجهیزات مخابراتی ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد.

نمونه شکواییه مزاحمت تلفنی

سرپرست محترم دادسرا
با سلام؛احتراماً به استحضار می رساند:

اینجانب مالک خط تلفن به شماره ……… می باشم که مشتکی عنه از طریق شماره های ……. از تاریخ …….. به مدت …….. با بنده تماس گرفته و ایجاد مزاحمت کرده است. اینجانب بارها از ایشان تقاضا کرده ام که دیگر مزاحم نشوند، اما ایشان همچنان به مزاحمت های خود ادامه می دهند و علاوه بر تماس های تلفنی، پیامک های غیراخلاقی نیز ارسال می نمایند که موجب سلب آسایش بنده شده اند. لذا با توجه به ادله اینجانب که شامل لیست تماس ها و پیامک ها و ……… می باشد و با استناد به قانون مجازات اسلامی تعزیرات، تعقیب و مجازات ایشان را استدعا دارم.
امضای شاکی