مقدمه: یکی از دستاوردهای قوه قضائیه در دوران کرونا، فعال‌سازی سامانه نوبت‌دهی اجرای احکام بود تا از تجمع افراد در بخش‌های اجرای احکام جلوگیری بعمل آورد. برای این بخش آیکونی در سامانه ثنا راه‌اندازی شده که اصحاب پرونده می‌توانند از محل اقامت و کار به سهولت با استفاده از سامانه نوبت‌دهی، وقت مراجعه خودشان را مشخص و در زمان مقرر مراجعه نمایند.
ضرورت این امراز آنجا ناشی میشود که، غالب افرادیکه حکم علیه آنها صادر شده راضی نمی‌شود با میل و رغبت حکم را اجرا کنند. در اینصورت نوبت به مراجعه به قوای دولتی برای اجرای حکم می رسد.
مفهوم احکام لازم‌الاجرا
حکمی که باید اجرا شود، عبارتند از:
احکامی که از طرف مراجع دادگستری در دعاوی صادر میشود.
احکامی مثل حکم داور که در خارج از دادگستری مستقلاً در حدود مقررات اتخاذ صادر میشود.
احکامی که از طرف مقامات غیر دادگستری صادر میشود؛ ولی اجرای آن به عهده دادگستری واگذار شده است مانند احکام صادره توسط هیئت‌های حل اختلاف کارگر و کارفرما.
برای اجرای این آرا، محکوم له (کسیکه حکم به سود او صادر شده) باید درخواست صدور اجراییه کند. یعنی وقتی رایی صادر شد، بلکه وی باید به دادگاهی مراجعه کند که دادخواست اولیه را به آن دادگاه داده است و حکم نخستین از آن دادگاه صادر شده است.
بنابراین هم عملیات اجراییه تحت نظر آن دادگاه دنبال میشود و به موقع عمل می کند.
نحوه اجرای احکام در دیوان عدالت اداری
طبق قانون کلیه اشخاص و مراجع طرف شکایت در دیوان عدالت اداری مکلف اند آراء دیوان را پس از ابلاغ، فورا اجرا نمایند. شایان ذکر است که واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری، زیر نظر رئیس دیوان یا یکی از معاونان وی انجام وظیفه می کند. در جهت اجرای حکم، شعب دیوان عدالت اداری که رای قطعی را در خصوص پرونده صادر کرده اند، یک نسخه از آن را به انضمام پرونده به واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری ارسال می کنند. در اینصورت، محکوم علیه موظف است ظرف مهلت یک ماه نسبت به اجرای کامل رای دیوان اقدام نموده و یا اینکه رضایت محکوم له یا شاکی را جلب نماید و در نهایت، نتیجه را به واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری گزارش کند.
بنابراین واضح است که محکوم علیه باید ظرف مهلت مقرر، بایستی اقدامات قانونی لازم را برای اجرای حکم یا جلب رضایت طرف مقابل اجام دهد که مهلت اجرای حکم دیوان عدالت اداری، نهایتاً یک ماه از تاریخ ابلاغ رای دیوان خواهد بود.
در پاره ای اوقات، شخص محکوم از اجرای حکم دیوان عدالت اداری استنکاف یا خودداری می نماید که این موضوع نیز در قانون دیوان عدالت اداری پیش بینی و برای آن ، چاره اندیشی شده است .
اگر شخص یا مرجعی که در دیوان عدالت اداری محکوم شده از اجرای حکم دیوان امتناع کند واحد اجرای احکام دیوان، مراتب را به رئیس گزارش می نماید. رئیس دیوان نیز پرونده را به شعبه ای که رای قطعی صادر نمودهارسال و این شعبه موظف است خارج از نوبت به موضوع استنکاف از اجرای احکام دیوان عدالت اداری رسیدگی و رای مقتضی صادر کند.
