فرهنگ مراجعه به محاکم دادگستری و مراجع قضایی

فرهنگ مراجعه به محاکم دادگستری و مراجع قضایی

مقدمه:

شاید برای بسیاری اتفاق افتاده باشد که هنگام مراجعه به برخی مراکز رادیولوژی و یا سی تی اسکن، بروشوری حاوی اطلاعاتی اجمالی در خصوص روند گام به گام مراحل عکسبرداری، پیش نیاز و پس نیازهای آن ارائه می شود که مطالعه آن، منجر به ایجاد ارتباط بهتر بیمار با روند صفر تا صد درمان است. دو طرف آن نیز از حاصل این تعامل مثبت، نسبت به موقعیتی که در یکطرف برخوردی انقباضی و در طرف دیگر، تکرار ملال آور برای تک تک بیماران است، اظهار رضایت بیشتری دارند. این در حالی است که، در فرض بیگانگی بیمار با شرایط پیش رو پیشرفت مراحل انجام کار، همواره دچار اختلال و حتی در نتیجه حاصله تأثیر مستقیم می گذارد.

در خصوص مسائل جاری در مراجع قضایی نیز که باید حق داد به لحاظ خصیصه ذاتی آن، خدمات پیچیده تری را نسبت به مشاغل پیرا پزشکی در بر دارد، انتظار همین است که جامعه ما به چنان بلوغی برسد که یکی از پیش نیاز های مراجعین این باشد که ابتدا جویای راهنمایی باشند که به طریقی با مسائل حقوقی حوزه مربوطه، آشنا شوند تا امکان بهره گیری بهینه تری از خدمات قضایی فراهم شود.

در این ارتباط از آنجایی که اطلاعات نسبی مراجعین، مؤثر در کاهش دغدغه های طرفین دعوی و نیز کادر قضایی و اداری می شود، اینک به جمع‌آوري آموزه‌هاي رفتاري در اين خصوص در قالب “اگر به دادسرا يا دادگاه رفتيد” پرداخته شده تا با اهتمام طرفین دعوی هنگام مراجعه به محاکم دادگستری و مراجع قضایی، راهگشای برخی مشکلات آنها باشد.[۱]

اگر به دادسرا يا دادگاه رفتيد:

 

سعی نمایید از هر اتاقی به عنوان اطلاعات استفاده نکنید چرا که ممکن است موجب زحمت کارمندان شود و با این جمله روبرو می‌‌شوید: “اینجا اطلاعات نیست”، بنابراین به محل اطلاعات و یا به دفتر کل مراجعه نمایید.

 

با کارمندان پرخاش و تندی نکنید. آنها هم از میان شما و همچون شما شهروند این جامعه هستند در صورت مواجه شدن با خستگی بیش از حد کارمند، کمی تأمل کنید و سکوت کنید تا آماده پذیرش شما شوند.

 

از کارمند فقط در حیطه توانایی‌‌هایش انتظار انجام کار داشته باشید توقع خارج از مسوولیت کارمند موجب توقف سیر اداری پرونده شما می‌‌گردد.

 

به اعتبار احترام قاضی در مسند قضاوت بدون اجازه وارد اتاق نشوید. صحبت‌‌های طرف دیگر دعوا را قطع نکنید و بدون اجازه قاضی صحبت نکنید. توجه داشته باشید چه در محضر قاضی و حتی در جاهای دیگر به طرف مقابل خود یا وکیل وی جسارت نکنید و تنها ادعا یا دفاع خود را مطرح کنید.

 

سعی کنید درب اتاق قاضی را نیمه باز نگذارید و از شکاف درب به داخل اتاق نگاه نکنید و در کنار درب اتاق قاضی ازدحام نکنید چرا که موجب می‌‌شود قاضی تمرکزش را از دست بدهد و برای قضاوت بی طرفانه دچار زحمت گردد.

 

با علامت و اشاره چشم و سر منشی دادگاه و دادسرا را به بیرون صدا نکنید چرا که این عمل قاضی را به شدت ناراحت می‌‌کند پس با احترام برخورد کنیم علامت و اشاره در شأن ارباب رجوع و کارمندان اداری که خدمتگزار مردم هستند نمی‌‌باشد بهتر است که درب بزنید و از قاضی اجازه بگیرید و بفرمایید با منشی او کار دارید به طور قطع قاضی با احترام به شما اجازه این کار را خواهد داد.

 

هرگز به دنبال شناسایی اقوام و بستگان قاضی نباشید تا حرف خود را به قاضی برسانید چرا که باعث زحمت شما و بستگان قاضی خواهد شد.

 

به رجزخوانی‌‌های طرف دیگر دعوا توجه نکنید، چرا که رجزخوانی یکی از آیین‌‌های جنگ برای مرعوب کردن حریف مقابل است، اختلاف بین شما و طرف دیگر در واقع نوعی جنگ است اما متفاوت با جنگ های متداول.

 

مبادا اینگونه فکر کنید یا نتیجه بگیرید که رجزخوانی‌‌های طرف مقابل از نظر قاضی صحت دارد. این نتیجه‌‌گیری فقط یک خطای ذهنی است و شما را از دفاع هوشمندانه غافل می‌‌کند.

 

از مراجعه به قاضی یا کارمند در داخل سالن و سؤال در مورد پرونده‌‌تان خودداری کنید. چرا که موجب سوءتفاهم خواهد شد پس از برگشت قاضی و کارمند به اتاق خود با اجازه وارد اتاق شوید.

 

به این نکته توجه کنید که هر اقدام قاضی مبنا و دلیل قانونی دارد و او چنین فرصتی نداردکه آیین قضاوت را برای شما شرح دهد در این خصوص می‌‌توانید با وکیل و مشاور حقوقی مشورت نمایید.

 

پای صحبت کسانی ننشینید که برای شما فلسفه‌‌بافی می‌‌کنند، چرا که این کار باعث می‌‌شود یک پیش زمینه منفی از کار قاضی در ذهن شما ایجاد شود و این اولین گام شکست شماست.

 

تا حد امکان سلام یا پیغام کسی را به قاضی نرسانید چنانچه به قاضی وانمود کنید با مسئولی ارتباط دارید در ذهن قاضی بازتاب منفی ایجاد خواهد شد ولو شما آن را احساس نکنید.

 

در نظر داشته باشید هر چند قاضی بسیار صبور است اما ممکن است قبل از حضور شما صحنه یا برخوردی او را ناراحت کرده باشد در این موارد مدتی سکوت کنید یا از او بخواهید در فرصت مناسب دیگری نزدش بروید.

 

رفتن به دادسرا و دادگاه را عیب ندانید مراجعه نزد قاضی یا برای گرفتن حق است یا دفاع از خود یا برای شهادت دادن، این سه مورد هم نه تنها ناپسند نیست بلکه قابل ستایش است و تنها کسی شرمنده ست که جرمی مرتکب شده باشد.

 

ممکن است مراجعه شما برای پاسخگویی به ادعایی باشد که علیه شما مطرح شده مسلم است که قاضی بلافاصله شما را مؤاخذه نخواهد کرد بلکه از طرف مقابل خواهد خواست برای ادعای خود دلیل و مدرک ارایه دهد سپس آن را با شما مطرح خواهد کرد و پاسخ شما را خواهد شنید.

 

چنانچه شما برای بیان شهادت وگواه به دادگاه مراجعه کردید قاضی حسب مورد بدون حضور دو طرف اختلاف اظهارات شما را خواهند شنید پس بدون واهمه از حضور آنها واقعیت را بیان کنید و همواره این فرمایش مولای متقیان علی (ع) رابه خاطر داشته باشید که می‌‌فرمایند: ” همیشه حقیقت را بر زبان آورید حتی اگر به زیان خود شما باشد”.

 

برای رساندن نامه خود به دست قاضی ضرورتی ندارد که نزد مقام مافوق بروید چرا که آن مقام، کار خارق‌‌العاده‌‌ای انجام نخواهد داد بلکه از قاضی می‌‌خواهد که طبق مقررات عمل کند.

 

به خاطر داشته باشید ادای سوگند ضوابط و مقررات خاصی دارد به عبارت دیگر اگر فردی به جان خود و خویشاوندان خود قسم بخورد قاضی به او بیشتر توجه نمی‌‌کند بلکه اگر تحت شرایطی قاضی مورد را شایسته قسم بداند از فرد مورد نظر خواهد خواست که سوگند یاد کند.

 

در نظر داشته باشید که قاضی برای رسیدگی به پرونده فقط از دستورات قانون تبعیت می‌‌کند بنابراین آنچه را قانون به او اجازه داده انجام می‌‌دهد نه هرآنچه را که شما درخواست می‌‌کنید.

 

ممکن است در سالن انتظار به فرد یا افرادی برخورد نمایید که به جای راهنمایی قانونی وانمود کنند که میتوانند مشکل شما را از راههای مختلف حل کنند. هرگز به آنها اعتماد نکنید چرا که آنها فقط به منافع خود می‌‌اندیشند.

 

در سالن انتظار با دیگران درد دل نکنید ممکن از اشخاصی اطلاعاتی از شما به دست آورند و خدای نکرده سوء استفاده نمایند.

 

ممکن است نتیجه رسیدگی به پرونده بین شما و طرف مقابل به ضرر شماباشد، بحث و جدل در این مورد بی‌‌فایده است ضمن آنکه دو طرف دعوا طبق قانون می‌‌توانند به حکم قاضی اعتراض کنند.

 

چنانچه شما به حق خود رسیدید نیازی به تقدیر از قاضی نیست، زیرا احقاق حق وظیفه‌‌ی یک قاضی است و همین که حق مظلوم را باز پس گیرد بهترین هدیه برای اوست.

 

ممکن است پس از صحبت با قاضی احساس کنید نتوانستید تمام حرفهای خود را بیان کنید در این صورت نگران نباشید می‌‌توانید مطالب خود را در نامه‌‌ای بنویسید و امضا کنید و تسلیم قاضی کنید او قطعاً به نوشته شما توجه خواهد کرد.

 

ممکن است قاضی یا کارمندان دادگاه یا دادسرا به طور تصادفی در همان محل اقامت شما سکونت داشته باشند و یا در همان مدرسه یا دانشگاه سابق شما تحصیل کرده باشند. در این‌‌گونه موارد از خطاب کردن او با اسم کوچک در محل کارش پسندیده نخواهد بود و شاید درخواست شما از وی برای انجام امور قضایی به دلیل سابقه آشنایی قبلی، خوشایند نباشد.

 

اگر برای بار اول به دادگاه یا دادسرا می‌‌روید حتماً شماره پرونده خود را بگیرید تا در مراجعات بعدی همراهتان باشد. زیرا بدون ارائه شماره پیدا کردن پرونده شما غیر ممکن یا بسیار مشکل خواهد بود.

 

از تصمیمات قاضی هر چند به ضرر شما باشد تفسیر منفی نکنید از این راه می‌‌توانید به او کمک کنید که تا با آرامش بیشتر و به دور از دغدغه‌‌های فکری به اعتراضتان رسیدگی کند.

 

بهتر است تقاضا و درخواست خود را در زمانی که با قاضی جلسه دارید مطرح کنید و در مواقع دیگر درخواست خود را به صورت کتبی به دفتر قاضی تسلیم نمایید.

 

در نظر داشته باشید اگر سیر رسیدگی به پرونده شما طولانی شده در بسیاری از موارد به علت عدم دریافت پاسخ نامه‌‌هایی است که قاضی به مراجع مختلف مثل پزشک قانونی نوشته است.

 

به خاطر داشته باشید که شهادت بستگانتان به عنوان شاهد و دلیل اثبات ادعا، چندان نمی‌‌تواند معتبر باشد مگر آنکه قاضی شنیدن اظهارات آنان را لازم بداند پس بی‌‌جهت بستگان خود را به مراجع قضایی نبرید.

 

حضور سر وقت در دادگاه بسیار مهم است زیرا اگر مدتی بعد از موعد مقرر به دادگاه کنید ممکن است زمان رسیدگی به پرونده دیگری باشد و تبعاً قاضی دیگر نوبت آن پرونده را به شما اختصاص نمی‌‌دهد.

 

ممکن است قاضی به بعضی از پرونده‌‌ها وقت خارج از نوبت بدهد اگر می‌‌خواهید بدانید پرونده شما هم چنین شرایطی را دارد یا نه با وکیل یا قاضی مشورت کنید.

 

به خاطر داشته باشید که قضات و کارمندان دادگاه برای خدمتگزاری به شما وقت محدود و معینی دارند و همچون سایر کارکنان دولتی باید خدمات خود را در وقت اداری انجام دهند پس فقط در ساعت معینی که دعوت شده‌‌اید نزد قاضی و کارمند مراجعه کنید در غیر اینصورت آنها الزامی به پاسخگویی در خارج از این وقت ندارند.

 

هر نوع درخواستی از قاضی دارید باید به صورت کتبی باشد برای مثال اگر درخواست فتوکپی از پرونده دارید، وی شما را به نوشتن درخواست راهنمایی خواهد کرد.

 

به خاطر داشته باشید آنچه را که می‌‌خواهید امضا کنید حق دارید مطالعه کنید و اگر سواد هم ندارید سعی کنید یکی از خویشاوندان قابل اعتماد را همراه داشته باشید.

 

هیچ‌‌گاه فرزند کوچک خود را با خود به دادگاه نبرید. زیرا روحیه فرزند شما لطیف است و ممکن است تاثیر منفی در او بگذارد.

 

مبادا بر خلاف واقع علیه شخصی شکایت کنید. زیرا شکایت خلاف واقع اولاً اثبات نمی شود و ثانیاً موجب می شود طرف مقابل از شما به عنوان اعاده حیثیت شکایت کند و به این وسیله هم مجازات می شوید و هم مجبور خواهید بود خسارات وارده را جبران کنید.

 

توقع نداشته باشید قاضی در غیاب طرف شما، با شما جلسه گذاشته و حرف هایتان را بشنود بلکه معمولاً قضاوت با شنیدن صحبت های طرفین دعوی صورت می گیرد.

 

ممکن است دعوت شما برای حضور در تاریخ معین باشد. این حق شماست که در آن تاریخ، اقدامی که به خاطر آن دعوت شده اید صورت گیرد. مثلاً برای بیان توضیح در خصوص پرونده دعوت شده اید در روز حضور باید توضیحات شما را بگیرند. اگر به شما اعلام شد در روز اداری دیگری مراجعه کنید، عذر خود را برای عدم امکان حضور در روز دیگر به قاضی اعلام کنید تا حتی الامکان همین روز کار شما انجام شود.

 

از قاضی یا کارمند تقاضا نکنید تلفن محل کار خود را جهت تماس شما با بیرون، در اختیار شما قرار دهد. بدیهی است اگر چنین تقاضایی مطرح شود و جواب منفی شنیدید نباید ناراحت شوید. زیرا که تلفن اداره برای انجام امور اداری است، نه امور شخصی.

________________________________________________________________________________________________________

[۱] –  مطالب این بخش چکیده ای از سلسله یادداشتهای چندین دهه تجربیات جناب آقای دکتر علی مهاجری، نویسنده بیش از پنجاه اثر علمی- کاربردی در زمینه های گوناگون حقوقی است، که ضمن تقدیر از ایشان در قالب توصیه هایی به مخاطبین این بخش تقدیم می گردد.