بیمه اجباری مسئولیت دارندگان وسایل نقلیه موتوری در مقابل اشخاص ثالث

مقدمه: با توجه به اینکه در عمل مؤسسات بیمه در قالب شرکتهای تجاری تأسیس و نمایندگان آنها نیز به صورت عاملیت به ارائه خدمات بیمه می پردازند و این گونه معاملات، از نظر قانون تجارت عملیات تجاری محسوب می شوند، لذا در این بخش موضوع بیمه مسئولیت دارندگان وسائل نقلیه اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی به بحث گذاشته می شود.

همان طور که می دانیم مطابق قانون کلیه دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی و انواع یدک و تریلر متصل به آنها و قطار های راه آهن مسئول جبران خسارت بدنی و مالی هستند که در اثر حوادث وسایل مزبور و یا محمولات آنها به اشخاص ثالث وارد می شود، و قانوناً موظف هستند مسئولیت شان را از این حیث نزد یکی از مؤسسات بیمه داخل کشور بیمه کنند. چناچه بیمه گذار وسیله نقلیه اش را کمتر از میزان خسارت وارده بیمه کرده باشد شخصاً مسئول پرداخت مازاد آن می باشد.

باز نویسی نوشتار حاضر با پیش بینی تهمیداتی به نفع زیان دیدگان در حوادث رانندگی طی مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی، مقارن گردیده که در صورت تأیید شورای نگهبان قابل اجراء خواهد بود.[۱]                                              

پرسش: چنان چه مالک اتومبیل آن کمتر از نرخ دیه کامل بیمه کند و راننده اتومبیل هنگام تصادف شخص دیگری باشد آیا مالک مسئول پرداخت مازاد است؟

پاسخ: راننده وسیله نقلیه که در بروز حادثه مقصر می باشد مسئول پرداخت کلیه خسارات و دیه و تحمل مجازات قانونی است.

پرسش: اگر مالک اتومبیلی که بیمه نشده یا بیمه کامل ندارد آن را در اختیار شخصی قرار دهد که فاقد گواهی نامه رانندگی است آیا دارای مسئولیت است؟

پاسخ : اولیای دم فقط می توانند دیه را از راننده مقصر در حادثه دریافت کنند نه از مالک اتومبیل؛ در فرض پرسش مالک اتومبیل که با علم و اطلاع اتومبیل را در اختیار فردی که فاقد گواهی نامه است قرار داده در حد معاونت در جرم رانندگی بدون پروانه، مسوولیت کیفری دارد و هیچ مسئولیتی از حیث پرداخت دیه بر عهده ندارد.

پرسش: اگر اتومبیل کمتر از دیه کامل بیمه شده باشد و زیان دیده برای مطالبه دیه به مقداری که بیمه شده به شرکت بیمه رجوع کند آیا دیگر حق مراجعه به مقصر را برای دریافت مازاد ندارد؟

پاسخ: پس از دریافت دیه یا خسارت از شرکت بیمه چون تمام خسارت زیان دیده به او پرداخت نشده او می تواند برای مطالبه ما به التفاوت خسارت یا دیه به مقصر مراجعه کند. لذا در مواردی که شرکت بیمه به قائم مقامی مقصر خسارت یا دیه می پردازد زیان دیده می تواند برای مطالبه ما به التفاوت به خود مقصر رجوع کند. البته به این شرط که هنگام دریافت دیه یا خسارت از شرکت بیمه این حق را از خود سلب نکرده باشد. گاهی می بینیم که زیان دیده بدون مطالبه آن، رضایت نامه یا هر نوع سندی که از سوی شرکت بیمه به وی ارائه می شود را امضاء می کند، که این امر موجب تضییع حقوق وی خواهد شد.

پرسش: در صورت نوسان قیمت دیه در بازار آیا شرکت بیمه مسئولیت دارد؟

پاسخ: قرارداد بیمه مابین بیمه گر و بیمه گذار تنظیم می شود و این امر ارتباطی به زیان دیده ندارد و فرد مقصر به موجب حکم دادگاه مسئول پرداخت دیه است و شرکت بیمه متعهد است که مبلغ معینی را در خصوص دیه بپردازد و اگر این مبلغ با قیمت روز نرخ دیه متفاوت باشد زیان دیده می تواند مازاد را از مقصر دریافت نماید و قیمت دیه در بازار تاثیری در قرارداد بیمه ندارد مگر آن که بیمه گر و بیمه گذار آن را پذیرفته باشند.

پرسش: آیا نقل و انتقال اتومبیل تأثیری در مسئولیت شرکت بیمه گر دارد؟

پاسخ: از تاریخ انتقال وسیله نقلیه کلیه تعهدات ناشی از قرارداد بیمه به انتقال گیرنده اتومبیل منتقل می شود[۲] و لیکن کلیه تخفیفاتی که به واسطه نداشتن حوادث منجر به خسارت در قرارداد بیمه موضوع این قانون اعمال شده است، متعلق به انتقال‌دهنده است.

پرسش: بعضی ازشرکتهای خودرو ساز هنگام تحویل اتومبیل به خریدار آن را کمتر از دیه کامل بیمه می کنند، آیا در صورت بروز حادثه مسئولیت دارند؟

پاسخ: این امر بر عهده راننده اتومبیل است که نسبت به انجام وظیفه قانونی اش اقدام کند و در صورت بروز حادثه شرکت خودرو ساز، مسوولیتی ندارد.