سير پروندۀ قتل غیرعمد ناشی از تصادفات رانندگی ✅
۱ـ اين جرم از جمله جرايم غيرقابل گذشت است و نياز به شكايت شاكي ندارد. از اين رو به محض وقوع جرم، ضابطين دادگستري (مأمورين انتظامي) شرحي از آنچه كه اتفاق افتاده به دادستان گزارش ميكنند.
۲ـ براي تكميل پرونده بايد جسد متوفي به پزشك قانوني فرستاده شود تا علت مرگ مشخص شود. چه بسا متوفي قبل از وقوع حادثه به علت ديگري فوت کرده باشد.
۳ـ بايد مشخص شود كه چه كسي در حادثه مقصر است. براي اين كار لازم است تا ابتدا علت تامّه (نهايي) وقوع حادثه مشخص شود. معمولاً افسران كاردان فني و كارشناس در امور تصادفات با بازديد صحنه تصادف و آثار و علائم به جا مانده از آن، نسبت به تعيين علت تامّه وقوع حادثه با ترسيم كروكي اقدام ميكنند و قاضي بايد از مفاد اين نظريه، كارشناسي مطلع گردد تا چنانچه آن را مطابق اوضاع و احوال موجود در پرونده نيافت و يا براي او اقناع وجداني حاصل نكرد یعنی قانع نشد، كارشناس را براي اخذ توضيح و تكميل نظريه احضار كند يا اصلاً موضوع را به هيأت سه نفره از كارشناسان ارجاع دهد.
۴ـ معمولاً باور عمومي آن است كه نداشتن گواهينامه موجب ميِشود تا راننده مقصر شناخته شود. حال آنكه صرف نداشتن گواهينامه به معني مقصر بودن در حادثه نيست. نداشتن گواهينامه لازم براي رانندگي خود اتهام جداگانهاي است كه داراي مجازات مخصوص خودش ميباشد.
۵ـ اگر هر يك از طرفين نسبت به نظر كارشناس اعتراض داشته باشند، ميتوانند مراتب را به مرجع قضايي اعلام كنند تا چنانچه قاضي مربوطه رسيدگي به اعتراض را در كشف واقعيت مؤثر دانست، موضوع را به هيأت كارشناسان ارجاع كند. چه بسا در مرحله دوم هيأت سه نفره نظري ابراز كند كه مستلزم آن باشد، موضوع به هيأت پنج نفره از كارشناسان ارجاع گردد.
۶ـ با فرض اينكه در اين پرونده علت وقوع حادثه بياحتياطي از جانب راننده پژو تشخيص داده شود، مأمورين انتظامي بايد پرونده را به همراه او سريعاً نزد دادستان ارسال كنند. #مأمورين_انتظامي نميتوانند هيچ شخصي را بيش از ۲۴ ساعت در توقيف نگه داشته باشند. ارتكاب چنين تخلفي موجب اعمال مجازات براي آنان است.
۷ـ دادستان پس از مطالعه پرونده ميتواند شخصاً به آن رسيدگي كند يا اينكه آن را به يكي از دادياران يا بازپرس ارجاع دهد.
۸ـ داديار يا بازپرس در صورتيكه پرونده ناقص باشد، دستورات لازم را براي تكميل پرونده ميدهد. اگر پرونده كامل بود و به بيان ديگر دلايل براي تفهيم اتهام كافي بود، در گام اول در برخورد با متهم موضوع اتهام را با دلايل آن و به نحو روشن به او تفهيم ميكند و سپس براي تضمين حضور به موقع او نزد مراجع قضايي از او تأمين مناسب اخذ نمايد. بر خلاف مقررات قبلی، در صورتیکه تضمین حقوق بزه دیده به طریق دیگری مانند بیمه شخص ثالث امکان پذیر باشد، دیگر نمی توان قرار کفالت یا وثیقه صادر کرد.
۹ـ متهم و شاكي حق دارند به نظريه اهل خبره و كارشناس بطور مستدل اعتراض كنند. اگر مقام قضايي رسيدگي به آن اعتراض را در كشف حقيقت مؤثر ديد، دستور لازم را براي تكميل نظريه كارشناسي (با اخذ توضيح از همان كارشناس) صادر ميكند يا با ارجاع امر به هيأت كارشناسان به آن اعتراض رسيدگي ميكند.
۱۰ـ اگر اولياي دم در حوزه قضايي محل وقوع جرم اقامت داشته باشند، مقام قضايي از آنان تحقيق ميكند و اگر در حوزه قضايي ديگري اقامت داشته باشند، اين امر با اعطاي نيابت قضايي صورت ميگيرد.
۱۱ـ براي اثبات رابطه وراثت، نياز است كه گواهي انحصار وراثت دريافت شود ولي در مرحله تحقيقات مقدماتي در دادرسي ارائه شناسنامه به مقام قضايي به تنهايي كافي است. در حاليكه براي وصول ديه اخذ گواهي انحصار وراثت از دادگاه ضروري است.
۱۲ـ پس از تكميل پرونده و اخذ آخرين دفاع از متهم در مرحله تحقيقات مقدماتي، اگر قاضي تحقيق معتقد باشد متهم مرتكب جرم شده، با صدور قرار جلب #دادرسی نظر دادستان را كسب ميكند. اگر دادستان نيز با او هم عقيده باشد، با تنظيم كيفرخواست از دادگاه صالح تقاضاي اعمال مجازات براي متهم ميكند. دادگاه نيز پس از تعيين وقت محاكمه، از طرفين دعوي و دادستان دعوت ميكند. در اين جلسه دادگاه به كيفرخواست، شكايت شاكي و مدافعات متهم ميپردازد و اگر متهم را گناهكار تشخيص داد، حكم به محكوميت او صادر ميكند، والا او را از اتهام وارده تبرئه ميكند. در هر حال حكم دادگاه قابل تجديدنظر است و دادگاه تجديدنظر استاني كه دادگاه صادركننده حكم در حوزه آن قرار دارد، مرجع رسيدگي به اين تجديدنظرخواهي است. مهلت تجديدنظر از حكم دادگاه ۲۰ روز پس از تاريخ ابلاغ حكم است. در صورت عدم تجديدنظرخواهي از حكم با تأييد حكم پس از تجديدنظرخواهي و قطعيت آن، حكم قابل اجرا است.
۱۳ـ مجازات اين جرم شش ماه تا سه سال حبس است. ولي در مورد ديه، متهم دو سال قمری از زمان وقوع جرم فرصت دارد تا آن را پرداخت كند، لیکن پرداخت کننده باید ظرف هر سال نصف دیه را بپردازد. ملاك تعيين نرخ ديه، زمان اجراي حكم است. اگر خودرو بيمه باشد با معرفي واحد اجراي احكام (دادسرا) ذینفع (محکوم له) به شركت بيمه مراجعه و مبلغ ديه را دريافت ميكنند.?⚖?
توضیح برخی اصطلاحات بکار برده شده در متن فوق ?
?قتل غير عمدي
بدون آنكه بخواهيم انواع قتل را به طور تخصصي و فني مورد مورد بررسي قرار دهيم بايد گفت كه: قتل غير عمدي قتلي است كه در آن مرتكب قصد كشتن ديگري را ندارد ولي بر اثر عمل يا ترك عمل او قتلي اتفاق ميافتد. البته اين تعريف تخصصي و حقوقي نيست و با گونههاي مختلفي كه در قانون مجازات اسلامي براي تعريف قتل غير عمد در نظر گرفته فرق ميكند ولي صرفاً براي تميز آن با قتل عمد به همين اندازه بسنده ميكنيم.
?ديه
مالي است كه براي جبران صدمات وارد شده به #بدن انسان يا تماميت جسماني و نفس او از سوي مجرم بايد پرداخت شود. ديه كامل يك مرد #مسلمان معادل نرخ ريالي است که هر سال از سوي دادگستري اعلام ميشود. بجز موارد بیمه، ديه يك زن مسلمان معادل نصف آن ميباشد.
?رضايت
اعلام رضايت در جرايم قابل گذشت موجب متوقف شدن تعقيب و در جرايم غيرقابل گذشت ميتواند موجب تخفيف مجازات متهم شود. اعلام رضايت فقط از سوي قرباني جرم يا جانشين او مانند ورثه پذيرفته ميشود.
?اولياي دم
شخص يا اشخاصي هستند كه صاحب خون متوفي بوده و مستحق دريافت ديه هستند و اعلام رضايت نيز حق آنان است. در قتل عمد نيز درخواست قصاص يا اعلام گذشت حق آنان ميباشد.
?ماههاي حرام
ماههاي حرام عبارتند از: رجب، ذيقعده، ذيحجه و محرم. اگر قتل در يكي از اين ماهها اتفاق بيفتد، يك سوم به ديه اضافه ميشود. يعني يك سوم به دیه کامل اضافه خواهد شد.
?نکته: بايد توجه داشت كه شايد صدمه در ماه حرام وارد شود ولي #مرگ در ماه غير حرام اتفاق بيفتد، در اين حالت به ديه مقدر (يعني دیه کامل) چيزي اضافه نميشود. به بيان ديگر صدمه و مرگ بايد در ماه حرام واقع شود تا به ديه كامل يك سوم اضافه گردد.
