مقدمه:

در نگاه عامه چنین تصور میشود که كودك ‌آزاری معمولاً از سوی ناپدری یا نامادری، در مواقعی كه كودك پدر یا مادرش را از دست داده، صورت می پذیرد.

در حالیکه از نظر قانونی هر گونه رفتار یا کوتاهی در انجام عملی که سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به مخاطره اندازد یا او را در معرض بهره وری های سوء قرار دهد، کودک آزاری محسوب می شود.i

ابعاد قانونی کودک آزاری

گرچه طبق ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی، والدین حق تنبیه طفل خود را دارند اما با استناد به این امر نمی‌توانند فرزند خود را خارج از دایره تادیب، تنبیه كنند .بنابراین تنبیه‌ کودک نباید از حدود متعارف خود خارج شود.

از سوی دیگر، با توجه به ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی: هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری كه طفل تحت نظارت اوست و سلامت جسمانی یا اخلاقی طفل در معرض خطر باشد محكمه می‌تواند به تقاضای قیم طفل یا رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را كه برای حضانت طفل لازم بداند اتخاذ كند و اگر ضرب و جرح تكرار شود و خارج از حد متعارف باشد انحطاط اخلاقی والدین ثابت می‌شود و در اثر شكایت طفل و قیم طفل دادستان و رئیس حوزه قضایی حضانت طفل را از چنین پدر و مادری سلب می‌كنند و به شخص دیگری واگذار می‌شود.i

امروزه یكی از مصادیق كودك آزاری به كار وا داشتن نوجوانان زیر ۱۵ سال است. خصوصا اگر مشاغل سخت و زیان‌آوری باشد كه با روحیات و بنیه جسمانی طفل سازگاری نداشته باشد و افرادی كه مسئول نگهداری كودكان هستند اگر به این مساله آگاه نباشد مرتكب كودك آزاری شده‌اند. حتی اگر هدف آنها كسب درآمد برای جبران هزینه‌های زندگی باشد.

در این ارتباط، قانون حمایت از كودكان و نوجوانان (مصوب ۲۵/۹/۸۱) به تفصیل مواردی را در خصوص كودك آزاری و ضرورت حمایت از كودكان و نوجوانان به تصویب رساند.

چنانکه در ماده ۲ این قانون آمده، هر نوع اذیت و آزار كودكان و نوجوانان كه به آن‌ها صدمه جسمانی، روانی یا اخلاقی وارد كند و سلامت جسم و روان‌شان را به خطر اندازد، ممنوع است.

بعلاوه با توجه به ماده ۳ این قانون: هرگونه خرید و فروش مواد مخدر و به كارگیری كودكان به منظور اتكاء به اعمال خلاف از قبیل قاچاق ممنوع است و مرتكب حسب مورد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس یا جزای نقدی، محكوم خواهند شد.

در ماده ۴، قانونگذار هرگونه صدمه، اذیت و آزار، شكنجه جسمی و روحی كودكان، نادیده گرفتن به عمد سلامت و عواقب روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل كودكان را ممنوع و مرتكب را به مجازات حبس یا جزای نقدی محكوم دانسته است.

بر طبق ماده ۵ این قانون: كودك آزاری از جرایم عمومی است و احتیاج به شكایت شاكی خصوصی ندارد در واقع مراجع ذیربط مكلف به رسیدگی هستند.

در ماده ۶ این قانون مقرر شده، مراكز و مؤسساتی كه به نحوی مسئولیت سرپرستی و نگهداری كودكان را بر عهده دارند؛ مکلفند به محض مشاهدۀ كودك آزاری مراتب را به جهت پیگیری و اتخاذ تصمیم به مقامات صالحه قضایی اعلام كنند، و الا مستوجب مجازات خواهند بود.i

برخی از راهکارهای مقابله با کودک آزاری

۱) نه گفتن حق کودک است

کودک حق نه گفتن دارد و باید به او یاد داد که این حق اوست و نباید از نه گفتن احساس خجالت یا ناراحتی کند. وقتی کودک نه گفتن را یاد بگیرد و آن را حق خود بداند، یاد می‌گیرد که اختیار بدن و احساساتش دست خودش است.

۲) رازهای بد نباید راز بمانند

بزرگترین ابزار کودک ‌آزاری مخفی‌کاری است؛ کودک باید یاد بگیرد رازهایی که او را ناراحت می‌کند با والدین خود در میان بگذارد. لذا پدر و مادر باید به او یاد دهند بین راز خوب (پنهان کردن هدیه) و راز بد تفاوت وجود دارد و رازی که ناراحتش می‌کند، نباید مخفی بماند.

۳) کمک بخواه؛ همیشه کسی هست که کمک کند

اگر کودک احساس غم، نگرانی یا ترس می‌کند می‌تواند با بزرگسالی که به او اعتماد دارد این را در میان بگذارد. به کودک اطمینان خاطر بدهید که این احساسات منفی تقصیر او نیستند و بیان آنها هم برایشان دردسرساز نخواهد بود.i