آشنایی با برخی مفاهیم کیفری و حقوقی ✅✅✅
🔍شاکی: واژه‌ای است که در پروندههای کیفری بکار برده می‌شود و خواهان به دعاوی و پروندههای حقوقی مربوط می‌شود؛ بنابراین هرجا پای جرم و مجازات در میان باشد با شاکی و در سایر موارد با خواهان سر و کار داریم. با این توصیف به فردی که به اتهام ضرب و جرح علیه کسی شکایت میکند شاکی، و شخصی که دادخواست خلع ید علیه فرد دیگری میدهد، خواهان گویند.
🔍مشتکی‌عنه: این عنوان به کسی اطلاق می‌شود که از او شکایت شده است. در قانون آیین دادرسی کیفری تنها یک مورد از مشتکی‌عنه سخن گفته شده و آن هم در شرایط تنظیم شکواییه است. بر اساس ماده ۶۹ آن مشخصات و نشانی مشتکی‌عنه یا مظنون در صورت امکان باید در شکواییه نوشته شود. در ضمن مشتکی‌عنه می‌تواند در کل بازجویی سکوت کند. حق داشتن وکیل حق دیگری است که وی از آن برخوردار است. اخذ آخرین دفاع نیز حقی است که متهم یا مشتکی‌عنه که در رسیدگی‌های کیفری به وی اختصاص دارد و در مرحله تحقیقات مقدماتی گرفته می‌شود.
🔍مدعی خصوصی: به شاکی گاهی مدعی خصوصی نیز می‌گویند و کسی است که از ارتکاب جرمی زیانی به وی رسیده است. البته بهجز موارد سرقت و کلاهبرداری، جبران این زیانها نیازمند دادخواست است و تا زمانیکه این دادخواست ارائه نشده، نام وی شاکی و بعد از تقدیم دادخواست، نام او علاوه بر شاکی، مدعی خصوصی خواهد بود. به‌طور مثال چنانچه به دنبال صدور کیفرخواست علیه صادر کننده چک بلامحل، دادخواستِ تقاضای محکومیت به پرداخت وجه چک بهعلاوه خسارات حاصله مطرح شود.
🔍دعوای خصوصی: این دعوی به این دلیل شروع می‌شود که ارتکاب جرم، علاوه بر اینکه موجب اخلال در نظم و #امنیت_عمومی می‌شود ممکن است موجب شود که حق شخص یا اشخاص معینی نیز تضییع یا انکار شود، در اینصورت چون این حق، حقی خصوصی است، دعوای ایجاد شده نیز دعوای خصوصی شمرده می‌شود. به‌طور مثال، ورقه سفید امضا برای تنظیم متن وکالتنامه، امضا شده باشد ولی در بالای امضا، اقرار به دین صاحب امضا نوشته شود، که در اینصورت خیانت در امانت تلقی و جرم به حساب میآید.
همچنین اگر فردی اقدام به تغییر مبلغ مورد توافق در سفید امضا کند نیز مجرم است. مانند اینکه خریداری که فاکتور کالا یا قولنامه‌یی را قبل از تکمیل متن امضا و تحویل داده، ولی فروشنده مبلغ را مغایر با آنچه قبلاً توافق شده بنویسد؛ به اتهام خیانت در امانت قابل تعقیب است. ⚖🔸⚖
